Λάο Τσε: Η παρηγοριά της φύσης

Είχα καιρό να ανέβω και να περπατήσω στον Υμηττό. Λίγο ο χειμώνας, που ήταν πιο βαρύς από συνήθως στα μέρη μας, και λίγο οι συνεχείς  ιώσεις, με κράτησαν μακριά από αυτήν την (πρόσφατη) συνήθειά μου. 

Ξύπνησα επιζητώντας μια βόλτα στην φύση. Τόσο το σώμα, όσο και η ψυχή, ζητούσαν λίγη ανάσα, φρέσκια, καθαρή. Η ματιά και η καρδιά, ζητούσε την ουσία του αυθεντικού και όχι την ψευδαίσθηση του (φαινομενικά) τέλειου. 

Photo Credit: Vassilis Karamaounas

Ο άνθρωπος είναι προορισμένος από την φύση να βρίσκεται σε κίνηση, να αναπνέει το οξυγόνο καθάριο, να εμπνέεται από τα χρώματά της και να βρίσκει καταφύγιο και ηρεμία ανάμεσα στα θαύματά της (άλλωστε ένα από αυτά είναι και ο ίδιος). Πόσο λησμονούμε την σχέση μας αυτή με την φύση και πόση παρηγοριά, μα και "θεραπεία", μπορεί να μας προσφέρει η επιστροφή σε αυτή έστω και για λίγο μέσα στην καθημερινότητά μας. 

Βάλσαμο για τους "πόνους" της καρδιάς και της ψυχής αλλά και την "καταδίκη" του σώματος στον "μοντέρνο" τρόπο ζωής.

Μου ήρθε στον νου ένα κείμενο που διάβασα πρόσφατα για την φιλοσοφία του Λάο Τσε και τις ευεργετικές επιδράσεις της φύσης στον άνθρωπο, το οποίο και παραθέτω παρακάτω σε ελεύθερη μετάφραση:

"Αν κάποιος ζήταγε από τον φιλόσοφο Λάο Τσε, τον 6ο αιώνα π.Χ., να του συστήσει το καλύτερο δυνατόν βιβλίο φιλοσοφίας, αυτός δεν θα του σύστηνε κανέναν βιβλιόδετο τόμο, παρά μόνον το "βιβλίο της φύσης". Ο φυσικός κόσμος, και ιδίως οι βράχοι, το νερό, οι πέτρες, τα δέντρα και τα σύννεφα, είναι αυτά που μας προσφέρουν συχνά και ευκολονόητα μαθήματα σοφίας και ηρεμίας - αρκεί να τους δίναμε λίγη παραπάνω και συχνότερη προσοχή. 

Photo Credit: LBS Images via Compfight cc

Σύμφωνα με τον Λάο Τσε, οτιδήποτε λάθος συμβαίνει με εμάς οφείλεται στην αποτυχία μας να ζήσουμε "σε συμφωνία με την φύση". Ο φθόνος μας, η οργή μας, η μανιακή φιλοδοξία μας, η εμμονή μας με το τι δικαιούμαστε, όλα οφείλονται στην αποτυχία μας να ζήσουμε σύμφωνα με τον τρόπο που η ίδια η φύση "προστάζει". Φυσικά, ο καθένας εκλαμβάνει τον τρόπο αυτό όπως ο ίδιος επιθυμεί (ή βολεύεται) καθώς η "φύση" σημαίνει και κάτι το διαφορετικό για τον καθένα. Όταν, όμως, ο Λάο Τσε αναφέρεται στη φύση, εννοεί πολύ συγκεκριμένες μορφές του φυσικού κόσμου - και συγκεκριμένα μία σειρά από "στάσεις" - που αν εκδηλώνονταν συχνότερα στις ζωές μας, θα μας βοηθούσαν να βρούμε την γαλήνη και την ολοκλήρωση που αναζητούμε. 

Για παράδειγμα, στην Ταοϊστική φιλοσοφία, η οποία αποδίδεται στο έργο του Λάο Τσε, τα δέντρα αποτελούν πρότυπο αέρινης αντοχής. Παρόλο που ταλαιπωρούνται συχνά από τα φυσικά φαινόμενα, λόγω της ευλυγισίας και της ελαστικότητάς τους αντιδρούν δίχως την δική μας ακαμψία, αυστηρότητα και αμυντική στάση και, έτσι, καταφέρουν να "επιβιώνουν" - με τρόπους που εμείς δεν καταφέρνουμε. Τα δέντρα αντιπροσωπεύουν, επίσης, την υπομονή, καθώς στέκονται ολόκληρες μέρες και νύχτες, δίχως να διαμαρτύρονται, και προσαρμόζονται στις αλλαγές των εποχών μην επιδεικνύοντας οποιοδήποτε σημάδι δυσαρέσκειας στην καταιγίδα ούτε κάποια επιθυμία να εγκαταλείψουν την θέση τους.   

Το νερό αποτελεί μια ακόμη αγαπημένη πηγή σοφίας του Ταοϊσμού καθώς είναι απαλό και φαινομενικά άκακο, αλλά συνάμα όταν του δοθεί επαρκής χρόνος, είναι αρκετά ισχυρό ώστε να ανασχηματίσει πέτρες. Θα μπορούσαμε να "υιοθετήσουμε" την  καρτερική και ήρεμη αποφασιστικότητά του όταν βρισκόμαστε "αντιμέτωποι", για παράδειγμα, με μέλη της οικογενείας μας ή με δυσάρεστες καταστάσεις στον χώρο εργασίας μας. 

Photo Credit: dansemuou via Compfight cc

Η Ταοϊστική φιλοσοφία, γέννησε την κινεζική σχολή ζωγραφικής τοπίων, την οποία θαυμάζουμε ακόμη και σήμερα για την αγνότητα του φυσικού κόσμου που αυτή "ξυπνά" μέσα μας. Ως ένα βαθμό, φαντάζει περίεργο να ισχυριστούμε πως ο χαρακτήρας μας μπορεί να εξελιχθεί με την συντροφιά ενός καταρράκτη ή ενός βουνού ή ενός πεύκου, αντικειμένων που δεν έχουν απολύτως καμία συνειδητή ανησυχία και έτσι, φαινομενικά, δεν μπορούν να ενθαρρύνουν ούτε να λογοκρίνουν οποιαδήποτε συμπεριφορά μας. Κι όμως, σύμφωνα με την βασική φιλοσοφία του Λάο Τσε γύρω από τις ευεργετικές επιδράσεις της φύσης, ένα άψυχο αντικείμενο μπορεί ασκήσει επιρροή στους γύρω του. Οι φυσικές εικόνες έχουν την δύναμη να  μας "συστήνουν" ορισμένες αξίες μας - τα βουνά την αξιοπρέπεια, τα πεύκα την ανάλυση, τα λουλούδια την καλοσύνη - και με τρόπο διακριτικό, να λειτουργήσουν ως πηγή έμπνευσης της αρετής. Η ιδέα ότι η ενατένιση της φύσης αποτελεί πηγή προοπτικής και ηρεμίας είναι γνωστή στη θεωρία, αλλά και τόσο εύκολο να παραβλεφθεί επειδή εμείς την θεωρούμε δεδομένη - και δεν της δίνουμε ποτέ το χρόνο και την προσοχή που απαιτείται.

Συχνά το μυαλό μας γεμίζει με άχρηστες φράσεις και ιδέες, πράγματα που έχουν τρυπώσει στην φαντασία μας και, αυξάνοντας τις ανησυχίες και τα άγχη μας, καθιστούν δυσκολότερη για εμάς την αντιμετώπιση των καταστάσεων που αντιμετωπίζουμε. Παραδείγματα τέτοιων φράσεων ή ιδεών είναι οι: "Έχε το θάρρος να ζήσεις τα όνειρά σου", ''Ποτέ μην συμβιβάζεσαι", "Πάλεψε μέχρι να νικήσεις...». Αυτές, μπορεί (σε ορισμένες περιπτώσεις) να μας "δηλητηριάζουν" το μυαλό, και τα λόγια του Λάο Τσε - σε συνδυασμό με τις φυσικές εικόνες - αποτελούν το ιδανικό αντίδοτο: 

"Η φύση δεν βιάζεται ποτέ, κι όμως τα πάντα γίνονται στην ώρα τους"  

"Η ζωή είναι μια σειρά από φυσικές και αυθόρμητες αλλαγές. Μην αντιστέκεσαι σ’ αυτές – αυτό δημιουργεί μόνο πόνο. Άσε την πραγματικότητα να είναι η πραγματικότητα. Άσε τα πράγματα να κυλάνε φυσικά μπροστά προς όποιο δρόμο θέλουν."

"Να είσαι ευχαριστημένος με ό,τι έχεις, να χαίρεσαι τα πράγματα όπως είναι. Όταν ανακαλύψεις πως δεν σου λείπει τίποτα, θα σου ανήκει όλος ο κόσμος."

Τα λόγια αυτά του Λάο Τσε ορίζουν μια συγκεκριμένη διάθεση. Είναι γαλήνια, καθησυχαστικά και ευγενή. Και αυτή είναι μια νοητική κατάσταση που δυσκολευόμαστε να διατηρήσουμε, παρόλο που μας είναι εξαιρετικά χρήσιμη σε πολλές στιγμές της καθημερινής μας ζωής: πηγαίνοντας τα παιδιά στο σχολείο το πρωί, βλέποντας τα μαλλιά μας να ασπρίζουν, αποδεχόμενοι το ανώτερο ταλέντο ενός ανταγωνιστή μας, συνειδητοποιώντας ότι ο γάμος μας δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση...

Θα ήταν λάθος αν αντιλαμβανόμασταν στην κυριολεξία τις "ρήσεις" του Λάο Τσε σε κάθε περίσταση που βιώνουμε. Θα ήταν ανόητο να χαιρόμασταν με ότι μας συμβαίνει στην ζωή (π.χ. με ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, μια βίαιη πράξη κ.τ.λ.). Αυτά, όμως, που προσπαθεί να μας διδάξει είναι εξαιρετικά χρήσιμα σε αρκετές περιπτώσεις.

Photo Credit: nesnetsirhc via Compfight cc

Γνωρίζουμε, ήδη, ότι η φύση είναι ευεργετική για το σώμα μας. Αυτό που προσθέτει, όμως, ο Λάο Τσε είναι ότι η φύση είναι και γεμάτη από φιλοσοφική σοφία, διδάγματα που μπορούν να μας εντυπωσιάσουν ή να μας συγκινήσουν καθώς τα αντιλαμβανόμαστε μέσω της όρασης και της ακοής μας και όχι μόνον μέσω της λογικής."

Χρειαζόμαστε την φύση, όχι για να διατηρούμε μόνον την φυσική μας υγεία αλλά και την νοητική. Ας προσπαθήσουμε μέσα στην πολυάσχολη εβδομάδα μας να αφεθούμε στην μαγεία της φύσης που μας περικλείει, μονάχοι μας ή με παρέα!